Sıkça Sorulan Sorular
ORTODONTİST/ ORTODONTİ UZMANI KİMDİR?
Ortodontist, diş ve yüz düzensizliklerinin teşhis ve tedavisi konusunda uzmanlaşmış diş hekimidir. Ortodontist olmak için önce beş sene süren diş hekimliği fakültesini bitirmek sonra da dört yıl veya daha uzun sürebilen bir uzmanlık/doktora programını tamamlamak gerekir. Sadece bu uzmanlık/doktora eğitimini başarı ile tamamlamış olan diş hekimleri, ortodontist unvanını kullanabilirler.
DİŞLER ORTODONTİK TEDAVİ SIRASINDA NASIL HAREKET EDER?
Dişlerin üzerine yapıştırılan braketlerle ve bunların içinden geçirilen tellerle dişlere kuvvet uygulanır ve dişlerde hareket oluşur. Hareket eden dişin önünde geçici bir süre için kemik dokusunda bir yıkım olur, hareketin aksi yönünde ise yeni kemik dokusu yapılır. Böylece yeni yerlerini alan dişler, yeni bir kemik yuvasına da otururlar. Ortodontik diş hareketinin meydana gelmesi için kullanılan enerji kaynağı, tellerin ve elastiklerin elastikiyet özelliklerinden kaynaklanan kuvvetlerdir.
ORTODONTİK TEDAVİ KAÇ YAŞINA KADAR UYGULANABİLİR?
Ağzında dişleri olan herkese ortodonti tedavisi uygulanabilir. Herhangi bir üst yaş sınırı yoktur. Ana kriter ağız içi dokuların sağlıklı olmasıdır. Her çocuğu 7 yaşında bir ortodonti uzmanının görmesi, onun herhangi bir sorunu olup olmayacağı ile ilgili size çok fazla bilgi verebilir. Hiçbir müdahale yapılmayabileceği gibi, bazı ufak önlemlerle büyük sorunların önüne geçilmesi sağlanabilir. Parmak emme, uzun soluklu biberon veya emzik kullanımı, dil itimi, ağız solunumu gibi kötü alışkanlıkların sebep olduğu kemiksel ve dişsel sorunların önüne geçmeyi ve tamamen durdurmayı sağlayabilir. İlerde anca çekimli tedaviyle düzelebilecek çapraşıklık ve yer darlıklarının önüne geçip tüm dişlere rahatça yer açılmasını sağlayabilir. Dar ve geride kalmış üst çene kemiklerinin genişleyip ileriye alınmasını sağlayabilir. Bazı vakalara erken müdahale edilir (6-8 yaş arası başlanır), bu yaş gurubu çocuklara hareketli apareyler uygulanarak önleyici tedavi yapılır. Bazı vakalara ise 11-12 yaşından önce başlanmaz. Çünkü sabit tedavi yapılabilmesi yani braket takılabilmesi için bütün süt dişlerinin değişmiş olması ve ağızda daimi dişlerin yerini almış olması gerekmektedir.
YETİŞKİNLERDE ORTODONTİ TEDAVİSİ YAPILIR MI?
Diş- dişeti ve alveol kemiği sağlıklı olan herkese tel tedavisi yapılır. Özellikle yetişkinlerde sıklıkla karşılaştığımız çapraşıklık, rotasyonlu dişler, diş eksikliği, diş fazlalığı, eskiden çekilmiş dişler ve çekim boşluğuna devrilmiş komşu dişler gibi dişlerin kök akslarının bozuk olduğu vakalarda dişsel sorunları tamamen tel tedavisiyle çözmek için, veya sonrasında düzgün bir dişsel kapanış yani oklüzyon varlığında dengeli kuvvetlerin oluştuğu çekim veya eksik diş bölgelerine implant- protez konabilsin diye ortodonti tedavisi yapılmaktadır. Alt- üst çene kemiklerinin uyumsuzluğu durumlarında, hem dişleri, hem ağız ve dudak yapısını hem de yüz yapısını düzeltmek amacıyla ortodonti tedavisiyle ortognatik cerrahi kombine edilebilir. Böylece geride kalmış üst çene ve orta yüz bölgesi düzeltilebilir veya ileride konumlanmış alt çene geriye alınabilir. Gerektiği durumlarda küçük ve geride konumlanmış alt çene ileriye alınarak dil bölgesi rahatlatılabilir.
ESTETİK ORTODONTİK TEDAVİ ÇÖZÜMLERİ VAR MI?
Yetişkinler için önemli olan, tel tedavisi boyunca estetik kaygılarına cevap verecek malzemelerin kullanılmasıdır. Dişlerin dış yüzeylerine yapıştırdığımız tellerin estetik olması onların tedaviden keyif almalarını sağlar. Estetik braket ve estetik tellerin kombinasyonu yetişkinler için ortodonti tedavilerini başka bir boyuta taşımıştır. Dışarıdan hiç görünmeyen, dişlerin iç yüzeylerine yapıştırılan teller de vardır, buna lingual ortodonti denmektedir. Dişlerin görünmeyen kısımlarında konumlanmış olan bu tellerle tedavi gördüğünüzü kimse anlamayacaktır. Gene bir başka çözüm de telsiz ortodonti olarak adlandırılan, şeffaf plaklarla ortodonti tedavisinin uygulanmasıdır.
YETİŞKİNLERDE ORTODONTİK TEDAVİ NE KADAR SÜRER?
Ortalama 1.5 sene diyebiliriz. Yetişkin ortodontisinde hedef, sürenin kısa olması, en kısa yoldan kalıcı çözüm elde edilmesi ve bireye en uygun, en estetik gülüşün tasarlanmasıdır.
ORTODONTİK TEDAVİNİN RİSKİ VAR MIDIR?
Tüm tedavilerde olduğu gibi ortodontik tedavinin de bazı riskleri vardır.
Ortodontik tedavi sırasında kullanılan materyallerin çevresinde biriken yemek artıkları yeterince iyi uzaklaştırılamadığında çürük ve dişeti hastalıkları oluşabilir. Bunu engellemek için ağız hijyeninin çok iyi olması gereklidir.
Tedavi sırasında dişlerde oluşan hareketlere bağlı olarak tellerin ağız dokularını yaralama riski vardır. Bu rahatsızlık toleransı bireyden bireye değişmektedir. Bazı bireylerde hiçbir rahatsızlık görülmezken, bazılarında problem var olabilir. Bunu önlemek için ‘ortodontik mum’ denilen ve ortodontik ataşmanlar ile yumuşak dokular arasında bariyer görevi gören yardımcı materyali ortodontistinizden temin edebilirsiniz.
Çok nadir de olsa tedavi sırasında kök erimesi meydana gelebilir.
ÇOCUKLAR İÇİN DİŞ TELLİ SEÇENEKLERİ NELERDİR?
Çocuklardaki sorunlara göre kullanacağımız apareyler değişkenlik göstermekle beraber kısaca özetlersek:
7 yaşından itibaren eğer kemiksel bir sorun yok ise sadece süt dişlerinin erken kaybından veya çenenin darlığından kaynaklanan çapraşıklık vakalarında her gün düzenli kullanım gerektiren takıp çıkartılabilen hareketli apareyler uygulanır.
Eğer üst çenenin geride ya da ileride konumlanmış olması ile alakalı üst çeneyi ilgilendiren kemiksel bir sorun varsa önce bir Lateral Sefalometri Röntgeni alınır ve yüz maskesi veya Servikal- Oksipital HeadGear denilen ağız dışı aygıtları ile tedaviye başlanır.
Vakaya ve yaşa göre direk sabit diş telleri ile de tedaviye başlanabilir. Bunlar dişlerin üzerine yapıştırılan braket, tüp ve bantları içermektedir. Hastanın takıp çıkartabilmesi söz konusu değildir.
ORTODONTİK TEDAVİYE İHTİYACIM OLDUĞUNU NASIL ANLAYACAĞIM?
Aşağıdaki sorulardan bir tanesine bile ‘EVET’ cevabı veriyorsanız, ortodonti uzmanları tarafından muayene olmanızı tavsiye ederiz:
Dişlerinizde kolayca fark edebildiğiniz kapanış bozukluğu var mı?
Süt dişleriniz erken mi düştü?
Ağzınızda sağ ve sol bölgelerdeki diş sayısı farklı mı?
Dişleriniz simetrik görünmüyor mu?
Üst veya alt çenenizi ileride/ geride/ yana kaymış hissediyor musunuz?
Isırma ve çiğneme problemi yaşıyor musunuz?
Ağzınızda eksik bir diş var mı? Ve diğer dişler o bölgeye doğru kaymış mı?
Yanlış kapanış veya çapraşıklık yüzünden dişeti problemleri yaşıyor musunuz?
Gülümsemenizde sizi rahatsız eden bir durum var mı? Örneğin gülerken dişetleriniz aşırı gözüküyor, dişleriniz hiç görünmüyor veya ağız kenarlarında karanlık boşluklar oluşuyor mu?
Çenelerinizden kaynaklandığını düşündüğünüz ve genel olarak yüzünüze yansıyan estetik bir problem fark ediyor musunuz?
Burnunuzdan nefes alabiliyor musunuz? Veya şiddetli ağız solunumu mu yapıyorsunuz?
Rahat pozisyonda iken ağız ve dudaklarınızı kapatmakta güçlük çekiyor musunuz?
Parmak emme, tırnak yeme veya geçmişte bunun gibi bazı uzun süren alışkanlıklarınız oldu mu?
Çene eklemlerinizden ses geliyor mu? Çene kaslarınızda ağrı hissediyor veya çene kilitlenmeleri yaşıyor musunuz?
Yüzünüzün orta hattı ile dişlerinizin orta hattı birbirini tutmuyor mu?
Dişlerinizin arasında geniş boşluklar var mı?
Yutkunurken veya konuşurken diliniz ön dişlerinizin arasına mı giriyor?
Diş ve çene kapanışınızdan dolayı bazı harfleri çıkarmakta zorluk mu çekiyorsunuz?
ORTOGNATİK CERRAHİ NEDİR?
Ortodonti, dişsel bozuklukların yanı sıra, büyüme çağında, ileri seviyede iskeletsel düzensizliklerin tedavi edilmesini de sağlayabilir. Bununla birlikte erişkin hastalarda alt ve üst çenenin normale göre çok büyümüş olduğu bireylerde (Alt ya da üst çenenin çok önde-arkada olması ya da yan tarafa doğru büyümesi) sadece diş hareketleri yaptırılarak düzeltilemeyebilir. Ortodontik tedavi sınırlarını aşmış olan durumlarda ortognatik cerrahi uygulanır.
Ortognatik cerrahi planlaması, ortodontist tarafından, cerrahisi ise bu alanda deneyimli plastik cerrah tarafından yapılır. Tedavide, önce dişlere teller takılarak, dişler ameliyat sonrasında olması gereken konumlarına getirilirler. Bu tedavi süreci normal bir ortodontik tedaviye benzer prosedürler içerir. Bu süre sonunda alt ya da üst çenenin konumu, yapılan cerrahi operasyon ile düzeltilir. Bu operasyon, konusunda uzman bir plastik cerrah tarafından yapılır. Yapılan ameliyatta ortodonti uzmanı da hazır bulunur ve çenelerin yerlerinin, ameliyat öncesi planlanan durumda olmasını kontrol eder. Yapılan cerrahi girişim sonrasında 15-30 gün arası yüzde şişlikler, ağız açamama, yüz ve dişlerde hafif his kaybı görülebilir. Bu durum normaldir ve birkaç ay içerisinde durum normale dönecektir.
Operasyon sırasında ve sonrasında diş telleri, ağızda tutulur. Operasyonun ardından 5-6 ay kadar ortodontik tedaviye devam edilerek, alt ve üst dişlerin tam anlamıyla kapanması sağlanır. Tüm tedavi süreci 24 ay kadar sürebilir.
ORTOGNATİK CERRAHİ KİMLER İÇİN UYGUNDUR?
Çenelerinizin konumları ağız dışından farkedilecek kadar önde ya da arkadaysa. Dişleriniz ortodontiyle ya da protetik yaklaşımlarla düzeltilemiyorsa. Konuşma ve beslenme fonksiyonlarında kısıtlanma varsa. Yüz orantılarınızın bozuk olduğunu düşünüyorsanız, ortognatik cerrahi için adaysınız demektir.